Menu
De met dijken omringde Noordoostpolder, Zuidelijk en Oostelijk Flevoland vormen samen een strak ontworpen provincie. In de polders zijn functies strikt van elkaar gescheiden en precies aangelegd zoals het van de tekentafel kwam.
De doorontwikkeling van het landschap tussen land en water. Van de Swifterbantcultuur 5000 v. Chr. naar de Flevolanders 2023 na Chr. tot de Nieuwe Generatie Pioniers 2060 na Chr.
Het uiterlijk van de polders (of eigenlijk: droogmakerijen) is een gevolg van technocratisch denken. Dorpen en steden met voorzieningen kwamen op gelijke afstand van elkaar te liggen. Greppels, sloten, tochten en vaarten vormen een ingenieus ontwateringsysteem. De natuur kreeg een plek aan de randen en op de ‘slechte’ gronden. Maar het verhaal van Flevoland begint ook bij de polderpioniers die vanaf de jaren ’50 zijn geselecteerd om het nieuwe land mee op te bouwen.
Nog steeds is de regio vooruitstrevend, innovatief en trekt het avontuurlijke ondernemers aan. De polder is bovendien uitermate productief. Hij lijkt daarmee ‘af’, maar is dat bepaald niet. Door klimaatverandering – met extreme buien, hoge piekafvoeren en een stijgende zeespiegel – moet in de polder ruimte vrijkomen voor waterberging. Dat is nogal een opgave omdat het hele systeem erop is ingericht om water zo snel mogelijk af te voeren. Tegelijkertijd leiden langere periodes van droogte tot een serieus watertekort. Daarnaast loopt de intensieve landbouw tegen ecologische grenzen aan. De biodiversiteit staat onder druk en dorpen en steden kampen met demografische problemen. De oplossingen voor deze vraagstukken vragen om ruimte, en het is de kunst om uit te zoeken wat op systeemniveau nodig is voor een toekomstbestendige polder.
Om te redeneren van onderaf, hebben we een open toolbox gemaakt die de landgebruikers inspireert wat te doen in de landschappelijke zone waar ze in zitten. Daarbij hebben we gefocust op de waarden van het bewust beter boeren programma. Zo bouwt elk bouwsteentje mee aan de identiteit van die zone. Op elke bouwsteen is een productielandschap te vinden met ecologische, maatschappelijke en economische waarde.
Het plan ‘De nieuwe generatie pioniers’ pleit ervoor om meer differentiatie toe te laten en ‘buiten de hokjes te kleuren’. Op die manier kan de regio haar identiteit hervinden. De koploperspositie in de landbouw kan worden verbreed tot een plantaardige productiepolder. Naast voedsel kunnen vezels voor biobased bouwmateriaal en aquatische teelten geleverd worden. Oostelijk Flevoland is op die manier straks onderdeel van een ‘plantaardig productienetwerk’, met Lelystad als onderdeel van de Metropoolregio Amsterdam. De regio beschikt over opleidings- en onderzoeksinstellingen op het gebied van landbouw en natuurontwikkeling. De pioniersgeest is straks de identiteitsdrager.
De regie komt dan van boven, de initiatieven van onderop. Het programma Bewust Beter Boeren (BBB) gaat natuur-, water en landbouwbeleid bundelen tot een meerjarenplan met financieringsmodellen. Niet om boeren beperkingen op te leggen, maar om ze te stimuleren om kwantiteit te verbinden met kwaliteit en identiteit. Elke grondeigenaar kan door Bewust Beter te Boeren die omslag daadwerkelijk maken. Bijvoorbeeld door bos aan te planten, waterbuffers te maken, riet te telen of het erf te verdichten.
Nature based solutions
Het oorspronkelijke landschap was een dynamische delta met oude rivierstromen en veengebieden die later de Zuiderzee werden. Die dynamiek wordt volgens ‘De nieuwe generatie pioniers’ langzaam weer zichtbaar. Op basis van deze oude patronen kunnen nature based solutions een plek vinden. Door vernatten, bebossen en verruigen worden zo natuurwaarden vergroot en productiemogelijkheden verbreed. Bovendien kunnen deze gebieden bijdragen aan een sterkere identiteit van het landelijk gebied en de kernen. Lelystad is straks een stad in de ‘nieuwe natuur’, Dronten de stad in de ‘nieuwe landbouw’. Tussen ruigte en ruimte vertelt elk gebied een eigen verhaal, waaraan de mensen zich kunnen verbinden.
Eo Wijersstichting
Postbus 150
3000 AD Rotterdam
