In Deltapoort (grofweg het gebied van de stadsregio Rotterdam en de Drechtsteden), al duizenden jaren onder invloed van zoet en zout water, komen drie grote landschappen samen: het kleilandschap van de Hoeksche Waard, het veenlandschap van de Alblasserwaard en De Biesbosch. De combinatie van groen en water biedt kansen voor nieuwe natuur, recreatie en hoogwaardige woonmilieus. Het gebied is ook het brandpunt van de Nederlandse wateropgave. Risico’s en veiligheidsaspecten, de relatie tussen kust en delta, bodemdaling en zeespiegelstijging, verhoogde rivierenafvoeren en de zoet-zoutproblematiek – het is in Deltapoort allemaal aan de orde. De centrale vraag was of bovengenoemde kwesties en kenmerken een rol konden spelen in het schetsen van een toekomstperspectief voor de regio, waarbij en passant een einde wordt gemaakt aan de versnippering. De grote infrastructurele werken, de eilanden en de opzichzelfstaande stadjes en dorpen verstoren immers de samenhang in dit verstedelijkte landschap.
1. Vechtstreek:
het buiten voor de Randstad
In de Vechtstreek ging het om de opdringerige aanwezigheid van de verkeersinfrastructuur. De dynamiek van de snelweg A2, de spoorlijn Utrecht-Amsterdam en het Amsterdam-Rijnkanaal staat in schril contrast met de trage Vecht, de omliggende buitens en de pittoreske dorpskernen. De aanwezigheid van infrastructuur maakt verbindingen tussen de Loosdrechtse en Vinkeveense Plassen lastig. De opgave was om samenhang te brengen tussen deze hoogdynamische en laagdynamische gebieden. De Gebiedsvisie Vechtstreek – waarin het landschap van de Vecht gezien wordt als buffer tegen de grote verstedelijkingsdruk – vormde het uitgangspunt. Deelnemers dienden de doelstellingen uit de visie op beeldende wijze vertalen in een ontwerp en uitvoeringsstrategie.
2. Deltapoort:
focus voor realisatie
In Deltapoort ontving ‘Kerend Tij’ de eerste prijs, een ontwerp van DHV, Enno Zuidema Stedebouw en Espresse Publishing, met medewerking van BGSV en Van Oort Culturele Zaken. De aanleg van een zogenoemde Deltadijk is weliswaar ingrijpend – en niet volledig doordacht –, maar wel een logische stap in de historische ontwikkeling van het gebied. Het gevaarlijke goederenvervoer over het spoor wordt via het zuiden omgeleid, infrastructuur gebundeld en lokaal en doorgaand verkeer ontkoppeld. Desondanks overheerste na afloop somberheid. De complexiteit van Deltapoort is blijkbaar zo groot dat een deus ex machina nodig is die oplossingen uit de hoge hoed tovert om de vastgelopen situatie te doorbreken.
In de Vechtstreek is geen winnaar aangewezen. Wel kregen twee teams een vervolgopdracht: Haver Droeze met hun plan ‘Vechtcode’ en Deltavormgroep, Broos de Bruijn Architecten, ASR, Bureau Buiten en TTB duurzame architectuur met hun inzending ‘Landschapsgoed Herenvecht’. Beide voorstellen zijn met vertegenwoordigers uit de regio uitgewerkt. Het resultaat – onder andere een ontwerp voor een robuuste ecologische verbindingszone – is overgedragen aan de gebiedscommissie Utrechtse Vecht en Venen.