1. Nieuwe randen voor het IJmeer
2. Robuuste ecologische verbinding langs de Brabantse Beerze
In deze editie stonden twee regio’s centraal: het IJmeer en het stroomgebied van de Beerze in Noord-Brabant. De opgave voor het IJmeer was het omvormen van de drie oevers tot multifunctionele landschappen waar waterbeheer, natuur, recreatie, stedelijke ontwikkeling, cultuurhistorie en landbouw samengaan. Dit vergde een omslag in het denken: van een civieltechnische aanpak – gericht op sterke dijken – naar een integrale blik, waarmee niet alleen functies en belangen worden verbonden, maar ook buitendijks en binnendijks gebied.
In Brabant ging het om het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het beekdal van de Beerze in relatie tot de realisatie van een robuuste ecologische verbindingszone. De nadruk lag op het verkrijgen van draagvlak onder belanghebbenden voor de uitvoering van zogenoemde sleutelprojecten. Daarvoor moesten deelnemers de ecologische verbinding voorstelbaar maken en inzicht verschaffen in de ruimtelijke, financiële, communicatieve en procesmatige aspecten die met de aanleg van een ecologische zone samenhangen.
Voor het IJmeer won het plan ‘Markeroog’ van West 8, Boskalis, AT Osborne en Witteveen en Bos. Zij zien het water als een groot binnenstedelijk meer – met én ecologische kwaliteit én stedelijke oevers. In het voorstel wordt slib opgevangen in ‘bekkens’ op de bodem en aangewend voor de aanleg van nieuwe lagunes. De versterking van de vooroevers maakt de historische Zuiderzeedijken wellicht overbodig.
Het winnende plan in Brabant – ‘De Beerze op waterbasis’ van Grontmij – gaf blijk van een enorme kennis van het watersysteem. De makers van het plan vergroten de kracht en de kwaliteit van de ecologische verbindingszone door schoon en vuil water te scheiden en oude beekstructuren te herstellen. Het water wordt daarmee de drager van de robuuste verbinding, met de historische waterlopen als inspiratiebron.
Hoewel Markeroog niet is uitgevoerd, blijkt wel sprake van beleidsbeïnvloeding. De Marker Wadden – de aanleg door Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat van natuureilanden in het Markermeer – is vanuit oogpunt van natuurontwikkeling en waterkwaliteit deels terug te voeren op de prijsvraaginzending van West 8, Boskalis, At Osborne en Witteveen en Bos. In Brabant vond het winnende plan meer weerklank. Het waterschap De Dommel startte in 2015 het project ‘Essche Stroom’, dat grotendeels herleidbaar is tot de ideeën van Grontmij. In lijn met het gedachtegoed van ‘De Beerze op waterbasis’ meanderen de Grote en Kleine Beerze net als een eeuw geleden weer door het landschap, en vormen zij de ruggengraat van de robuuste ecologische verbindingszone.