De regio MooiMaasvallei kampt meer dan de rest van Nederland met een dreigend zorginfarct: meer ouderen, minder werkenden, stijgende zorgvraag en een tekort aan personeel. Op korte termijn is dat al onhoudbaar. Gelukkig werkt de regio hard aan een zorgtransformatie die inzet op ziektepreventie, gezondheid, geluk en welzijn. De droom is om in 2050 een ware Blue Zone, ofwel Bloeizone te zijn: een plek waar mensen opvallend gezond en gelukkig oud worden. In Blue Zones bewegen en eten mensen gezond, ervaren ze weinig stress, hebben ze sterke sociale netwerken, een doel in het leven en voelen ze zich verbonden met hun voedsel, leefomgeving en natuur. Help MooiMaasvallei een Bloeizone te worden in 2050!
MooiMaasVallei omvat Noord-Limburg en Oost-Brabant met de gemeentes Land van Cuijk, Gennep en Bergen.
In 2050 is de Maasvallei tot bloei gekomen als een regio waar gezondheid, geluk en veerkracht vanzelfsprekend zijn. Mensen worden vitaal oud, de zorg is minder belast en gemeenschappen staan sterker. Domeinen als zorg, welzijn, landbouw, natuur, onderwijs en economie werken samen aan één gedeelde toekomst.
Het landschap vormt de basis van dit leven. Rivierarmen, oeverwallen, broekbossen en kwelmoerassen zijn hersteld en geven de vallei haar oorspronkelijke kracht en identiteit terug. Vrijstromende beken slingeren door het landschap en zorgen niet alleen voor biodiversiteit en waterveiligheid, maar ook voor plekken van ontspanning en ontmoeting.
De landbouw is in balans met bodem en water, werkt vooral met gesloten kringlopen en produceert grotendeels voor de lokale en regionale markt. Sommige ondernemers zoeken daarnaast actief de verbinding met de samenleving, bijvoorbeeld via de markt, horeca, zorg, kinderopvang of initiatieven als voedselbossen en de circulaire economie. Zo wordt landbouw niet alleen een productieve, maar ook een sociale en landschappelijke drager van de regio.
De openbare ruimte en dorpen zijn verweven met hun omgeving. Wandel- en fietsroutes nodigen bewoners uit om eropuit te trekken, elkaar te ontmoeten en te bewegen. Het landschap maakt gezonde keuzes vanzelfsprekend. Bewegen gaat moeiteloos, gezonde voeding is dichtbij en ontmoeting ontstaat op loopafstand.
Het zorgsysteem is in balans met dit landschap. Gezondheidsbevordering, preventie en leefstijl zijn ingebed in de leefomgeving, waardoor de vraag naar intensieve zorg is afgenomen. Samenredzaamheid is de norm, bewoners ondersteunen elkaar, vaak via initiatieven die verbonden zijn met het landschap – van gezamenlijke moestuinen tot ontmoetingsplekken in de natuur. Zorgprofessionals hebben daardoor meer ruimte voor wie hen echt nodig heeft.
Het resultaat van de ontwerpvraag is een omgeving die niet alleen mooi oogt, maar ook functioneert als motor voor vitaliteit. Mensen voelen zich trots en verbonden met hun omgeving, met elkaar en met het voedsel dat uit hun eigen landschap komt. Mooi Maasvallei is in 2050 een echte Bloeizone: een plek waar mens en natuur elkaar versterken en waar de gedachten van Positieve Gezondheid en One Health dagelijks voelbaar zijn.
De ontwerpuitdaging voor ontwerpers is om met name zone 2 opnieuw betekenis te geven als gezonde leefomgeving. Het is de plek waar stikstofreductie en verduurzaming van de landbouw kunnen worden bereikt, waar water- en bodemsystemen kunnen worden hersteld en biodiversiteit de ruimte kan krijgen. Tegelijk moet het uitnodigen tot (mede)gebruik en trots oproepen.
Het ontwerp moet daarbij twee schalen verbinden. Op regionale schaal biedt het perspectief in het aanpakken van grotere systeemopgaven zoals waterbeheer, stikstof en landinrichting. In een goed ontwerp zijn deze systeemvraagstukken concreet uitgewerkt en maken ze verbinding met de kleinere, lokale schaal.
Om de verbinding met de inwoners en lokale organisaties te behouden, is het ontwerp op lokale schaal open en modulair, als een ‘menukaart’ van behapbare en uitvoerbare onderdelen. Het burgerberaad kan met zijn budget van ruim 2,5 miljoen euro kiezen welke elementen worden uitgevoerd, terwijl andere onderdelen later kunnen worden toegevoegd of aangepast.
Zo ontstaat een ontwerp dat richting geeft aan de grote transities en direct bijdraagt aan het dagelijks leven van inwoners, hun geluk en gezondheid. Niet alleen het proces om te komen tot het ontwerp, maar ook het ontwerp zelf moet betrokkenheid genereren van lokale organisaties en bewoners. Zij zijn dan betrokken bij de agendavorming en, via een uitvoeringsgericht ontwerp ook bij de uitvoering.
Het is aan de ontwerpers te laten zien hoe dit al binnen afzienbare termijn kan leiden tot het ontstaan van een eerste proeve van een gezond landschap, waarin lokale structuren en voorzieningen een stevige basis vormen.
Wil je contact met de regionale coalitie, bijvoorbeeld omdat je als regionale stakeholder graag betrokken wil worden? Mail naar organisatie@eowijers.nl, dan verbinden we je door.
Juryleden
Geert de Vries
Expert ruimtelijke kwaliteit, al jarenlang werkzaam in de regio MooiMaasvallei
Pauline Terwijn
Bestuursvoorzitter Pantein en Voorzitter van MooiMaasvallei
